Autorijden met een slaapstoornis kan gevaarlijk zijn, zowel voor uzelf als voor andere weggebruikers. Er gelden daarom extra regels over autorijden bij slaapstoornissen. We vertellen u alles wat u hierover moet weten.
Iedereen slaapt weleens slecht. Als dat een enkele keer gebeurt, is er meestal niets aan de hand. Als u langere tijd zeer regelmatig last heeft van problemen bij het slapen, dan is het mogelijk dat u een slaapstoornis heeft.
Er zijn verschillende soorten slaapstoornissen, namelijk:
Insomnie betekent slapeloosheid. Het is de meest voorkomende slaapstoornis. Mensen met insomnie hebben moeite met inslapen en/of doorslapen. Ook kunnen ze extreem vroeg wakker worden, waarna slapen niet meer lukt.
Slapeloosheid zorgt er ook overdag vaak voor dat mensen zich minder goed voelen. Ze kunnen last krijgen van zowel fysieke als mentale klachten, zoals hoofdpijn of een verminderde concentratie.
Vaak is insomnie een acute slaapstoornis, en een gevolg van bijvoorbeeld te veel stress. Het gaat dan vanzelf weer over. Als de slaapproblemen langer dan 3 maanden en meer dan 3 nachten per week aanhouden, spreken we van chronische insomnie.
Mensen met hypersomnie ervaren ‘s nachts vaak geen problemen met slapen. Overdag hebben zij echter last van overmatige slaperigheid. Deze slaapaanvallen variëren van mild tot zwaar. Bij een milde aanval kunt u denken aan een dip na het eten of even erg afwezig zijn. Bij een zware aanval vallen mensen met hypersomnie zomaar in slaap. Dit heet ook wel narcolepsie. Mensen met deze slaapstoornis kunnen dergelijke aanvallen niet tegenhouden. Ze verliezen de controle over hun spieren en vallen ineens in slaap, ook in gezelschap van anderen.
Parasomnie is de medische term voor alle slaapstoornissen waarbij mensen tijdens het slapen ongewoon gedrag vertonen. Denk aan:
We spreken van een circadiane ritmestoornis als iemands biologische klok ontregeld raakt. Normaal gesproken zijn we overdag wakker en slapen we ‘s avonds. Bij mensen met circadiane ritmestoornis werkt dit natuurlijke dag- en nachtritme niet meer. Zij gaan bijvoorbeeld heel laat slapen en kunnen daardoor ‘s ochtends niet op tijd wakker worden. Of juist andersom: ze gaan al heel vroeg slapen en worden daardoor ook veel te vroeg weer wakker.
Mensen met een slaapgerelateerde bewegingsstoornis bewegen overmatig veel in hun slaap. Een voorbeeld hiervan is het Restless Legs Syndrome (RLS). Mensen met RLS hebben last van rusteloze benen. De klachten worden ‘s nachts vaak erger, waardoor ze slechter slapen.
Mensen met een slaapgerelateerde ademhalingsstoornis hebben ademhalingsproblemen tijdens het slapen. De bekendste vorm is slaapapneu. Mensen met slaapapneu ademen tijdens het slapen onregelmatig en stoppen vaak zelfs even met ademen. Zo’n ademstop kan van 10 seconden tot een hele minuut duren. Mensen met slaapapneu snurken meestal hevig en worden ‘s nachts vaak wakker. Hierdoor rusten ze niet goed uit en zijn ze overdag slaperig.
Niet alle slaapstoornissen hebben invloed op de rijbevoegdheid. Hier bestaan dan ook geen regels over met betrekking tot autorijden. Er zijn 3 slaapstoornissen waarvoor het CBR wel regels hanteert:
Omdat een goede gezondheid een belangrijke voorwaarde is om veilig te kunnen rijden, moet u in de volgende situaties een Gezondheidsverklaring invullen:
Heeft u slaapapneu, narcolepsie of hypersomnolentie? Dan vult u dit in op de Gezondheidsverklaring.
Hoeft u geen Gezondheidsverklaring in te vullen bij het verlengen van uw rijbewijs, maar heeft u wel een slaapstoornis? Bespreek dit dan met uw arts. Hij of zij kan u eventueel adviseren om alsnog een Gezondheidsverklaring in te vullen.
Na het beoordelen van uw Gezondheidsverklaring verwijst het CBR u naar een neuroloog of longarts, afhankelijk van het type slaapstoornis dat u heeft. De arts schrijft een rapport met meer informatie over de ernst en behandeling van de slaapstoornis en stuurt deze op naar het CBR. Soms moet u ook nog een rijtest doen. Het CBR bepaalt vervolgens of u rijgeschikt bent.
In sommige gevallen mag u met slaapapneu autorijden. Als het CBR u rijgeschikt verklaart, krijgt u een rijbewijs met een maximale geldigheidsduur van 3 jaar. Dit stelt het CBR in staat om na de verstreken tijd opnieuw te onderzoeken of u veilig kunt rijden.
Heeft of wilt u een groot rijbewijs? Dan kan het CBR u alleen rijgeschikt verklaren als u minimaal 3 maanden lang effectief behandeld bent voor slaapapneu. Als het CBR u rijgeschikt verklaart, krijgt u een groot rijbewijs met een maximale geldigheidsduur van 1 jaar. Daarna onderzoekt het CBR opnieuw of u met een zwaar voertuig veilig de weg op kunt.
In sommige gevallen mag u met narcolepsie autorijden. Als het CBR u rijgeschikt verklaart, krijgt u een rijbewijs voor bepaalde of onbepaalde tijd. De geldigheidsduur is afhankelijk van uw situatie. Het is mogelijk dat u het gebruikelijke rijbewijs krijgt, met een onbeperkte geldigheidsduur (10 jaar). Nieuw onderzoek bij de verlenging van dit rijbewijs is dan niet nodig. Maar u kunt ook een rijbewijs krijgen voor bijvoorbeeld 3 jaar of 5 jaar. In dat geval onderzoekt het CBR bij verlenging van het rijbewijs opnieuw of u rijgeschikt bent.
Voor het groot rijbewijs zijn de regels over deze slaapstoornis streng. Als u narcolepsie heeft, kunt u geen groot rijbewijs halen of verlengen.
Voor het gewone rijbewijs gelden bij hypersomnolentie dezelfde regels als bij narcolepsie en autorijden. Als het CBR u rijgeschikt verklaart, krijgt u een rijbewijs voor bepaalde of onbepaalde tijd, afhankelijk van uw situatie.
Heeft of wilt u een groot rijbewijs? Dan kan het CBR u alleen rijgeschikt verklaren als u minimaal 2 maanden lang effectief behandeld bent voor hypersomnolentie. Als het CBR u rijgeschikt verklaart, krijgt u het gebruikelijke groot rijbewijs, met een geldigheidsduur van 5 jaar. Bij de verlenging van dit rijbewijs onderzoekt het CBR opnieuw of u met een zwaar voertuig veilig de weg op kunt.
Meer over een keuring groot rijbewijs leest u op onze pagina.
Gebruikt u medicatie voor uw slaapstoornis? Dan gelden er mogelijk andere regels. Meer hierover leest u in ons blog Veilig rijden met medicijnen.
