Met een verstandelijke beperking autorijden

Vaak kunnen mensen met een verstandelijke beperking zonder problemen autorijden. Wel leggen zij soms een andere weg af naar het behalen van het rijbewijs. Ze krijgen bijvoorbeeld vaker te maken met een rijbewijskeuring of rijtest. We vertellen u alles wat u moet weten over autorijden met een verstandelijke beperking.

Wat is een verstandelijke beperking?

Een verstandelijke beperking is een ontwikkelingsstoornis waarbij sprake is van beperkingen in het intellectuele functioneren en het aanpassingsvermogen. Het IQ van iemand met een verstandelijke beperking is maximaal 75. Wel zijn er grote verschillen tussen mensen met een verstandelijke beperking. 

Kenmerken

Een algemeen kenmerk van verstandelijk beperkte mensen is dus dat zij een lagere intelligentie hebben dan gemiddeld. Dit zijn andere mogelijke kenmerken:

• Moeite met het begrijpen van informatie
• (Blijvende) achterstand in ontwikkeling, bijvoorbeeld in leren of bewegen
• Moeite met communiceren
• Moeite met het aangaan en onderhouden van (vriendschaps)relaties
• Moeite met praktische zaken zoals omgaan met geld, eten of het doen van huishoudelijke klusjes
• Gezondheidsproblemen

Niet iedereen met een verstandelijke beperking heeft al deze kenmerken. De ernst van de kenmerken verschilt ook sterk per persoon. 

Oorzaken

Dit zijn mogelijke oorzaken voor een verstandelijke beperking:

• Erfelijkheid: als een van uw ouders een verstandelijke beperking heeft, is de kans groter dat u dit ook krijgt. 
• Een syndroom of stoornis: een verstandelijke beperking kan een gevolg zijn van een syndroom of stoornis. Denk bijvoorbeeld aan het Syndroom van Down. 
• Prenatale problemen: bepaalde problemen tijdens de zwangerschap van de moeder kunnen ervoor zorgen dat de hersenen van het kind niet goed groeien. Dit kan bijvoorbeeld als de moeder tijdens de zwangerschap ziek is, veel rookt of veel drinkt. 
• Complicaties bij de geboorte: als een baby tijdens de bevalling even geen zuurstof krijgt, kan dit ook leiden tot een verstandelijke beperking. 
• Niet-aangeboren hersenletsel (NAH): ook een ziekte, beroerte of ernstig ongeluk waarbij iemand hersenletsel oploopt, kan een verstandelijke beperking veroorzaken.

Gevolgen 

Omdat er grote verschillen zijn tussen mensen met een verstandelijke beperking, maken we onderscheid tussen mensen met lichte, matige, ernstige en diepe verstandelijke beperking. De gevolgen van een verstandelijke beperking verschillen dan ook erg per persoon. 

Vaak hebben mensen met een verstandelijke beperking extra begeleiding nodig in het dagelijks leven. Veel verstandelijk beperkte kinderen gaan daarom naar het speciaal onderwijs. Volwassenen met een verstandelijke beperking krijgen meestal ook begeleiding bij dagelijkse activiteiten. Ze krijgen bijvoorbeeld een dagbesteding die bij hen past. Dit hoeft echter niet altijd zo te zijn. Sommige mensen met een lichte verstandelijke beperking kunnen zichzelf goed redden en hebben nauwelijks tot geen begeleiding nodig. 

Autorijden met een verstandelijke beperking

Mensen met een verstandelijke beperking kunnen in principe gewoon hun rijbewijs halen. Er zijn wel een aantal dingen waar u rekening mee moet houden als u een verstandelijke beperking heeft. 

Gezondheidsverklaring 

Iedereen die het rijbewijs wil halen, moet een Gezondheidsverklaring invullen. Dit is een verklaring van het CBR waarin u een aantal vragen beantwoordt over uw gezondheid. De laatste vraag van de verklaring geschiktheid cbr (vraag 19) luidt: “Heeft u verder nog klachten of aandoeningen die u kunnen beperken bij het besturen van een voertuig?” Als u een verstandelijke beperking heeft, beantwoordt u deze vraag met ‘ja’. Bij de toelichting vermeldt u dat u een verstandelijke beperking heeft. Het is verplicht om de Gezondheidsverklaring naar waarheid in te vullen. 

Onderzoek 

Aan de hand van uw Gezondheidsverklaring kan het CBR besluiten om onderzoek te doen naar uw rijgeschiktheid. Dit onderzoek bestaat vaak uit een rijbewijskeuring en soms uit een bezoek aan een specialist of een rijtest. 

Keuring CBR

Soms krijgt u na het invullen en opsturen van de Gezondheidsverklaring een uitnodiging voor een keuring rijbewijs CBR. U moet dan een medische keuring rijbewijs ondergaan. Tijdens deze keuring voert een keuringsarts een algemeen medisch onderzoek bij u uit. De arts noteert de uitslagen in een keuringsverslag en stuurt deze op naar het CBR. Vervolgens bepaalt het CBR of u rijgeschikt bent. 

Soms heeft het CBR meer informatie nodig om te bepalen of u rijgeschikt bent. Dan moet u bijvoorbeeld een specialist bezoeken die meer weet over uw verstandelijke beperking. Deze specialist doet aanvullend onderzoek en deelt de bevindingen met het CBR. Daarna neemt het CBR een besluit over uw rijgeschiktheid. 

Rijtest CBR

Een andere mogelijkheid voor het CBR om uw rijgeschiktheid te onderzoeken is het afnemen van een rijtest. U moet samen met een deskundige een stukje rijden in de auto. De deskundige controleert tijdens de rit of uw verstandelijke beperking uw rijvaardigheid beïnvloedt. Als u klaar bent, krijgt u meteen te horen hoe het is gegaan. 

Uitslag

Als het CBR alle informatie binnen heeft, wordt er een besluit genomen over uw rijgeschiktheid. Dit zijn de mogelijke uitslagen:

• U bent rijgeschikt: uw verstandelijke beperking vormt geen probleem voor het autorijden. Als u genoeg lessen heeft gehad, mag u rijexamen doen.
• U bent niet rijgeschikt: uw verstandelijke beperking heeft te veel invloed op uw rijvaardigheid. U kunt geen rijexamen doen en geen rijbewijs aanvragen.
• U bent rijgeschikt voor een bepaalde tijd: het CBR acht u rijgeschikt, maar vindt het wel noodzakelijk dat u regelmatig gekeurd wordt om te controleren of u dat nog steeds bent. U mag rijexamen doen en een rijbewijs aanvragen. Uw rijbewijs is korter geldig dan het reguliere rijbewijs. De geldigheidsduur is 5 jaar, 3 jaar of 1 jaar. Na de verstreken tijd moet u opnieuw gekeurd worden.
• U bent rijgeschikt onder voorwaarden: u bent rijgeschikt, maar alleen als u aan bepaalde voorwaarden voldoet. Een voorwaarde kan bijvoorbeeld zijn dat u auto aanpassingen doet. Welke voorwaarden voor u gelden, hoort u van het CBR.

Bent u ongeschikt verklaard? Lees wat u kunt doen in ons blog Wat te doen als u niet slaagt voor een rijbewijskeuring? 

Rijles met een verstandelijke beperking

Mensen met een verstandelijke beperking kunnen rijles nemen bij een reguliere rijschool. Soms kan het echter fijn zijn om te lessen bij een speciale rijschool voor mensen met een beperking. De rijinstructeurs daar zijn getraind om verstandelijk beperkte mensen te begeleiden. Zij begrijpen u beter en weten vaak beter wat nodig is voor een passende rijopleiding. 

Veelgestelde vragen 

Wanneer mag je rijlessen nemen als je een verstandelijke beperking hebt?

Iedereen in Nederland mag rijlessen nemen vanaf 16,5 jaar. Dat geldt ook voor mensen met een verstandelijke beperking. Vertel de rijinstructeur dat u een verstandelijke beperking heeft, zodat hij/zij daar rekening mee kan houden bij het lesgeven. 

Wanneer mag je autorijden als je een verstandelijke beperking hebt?

Er zijn geen vaste regels over wanneer iemand met een verstandelijke beperking wel of niet mag autorijden. Het CBR beoordeelt de rijgeschiktheid van elke persoon individueel. U mag autorijden als u rijgeschikt bent verklaard en geslaagd bent voor het rijexamen.