Mag u met narcolepsie autorijden?

Laatste update:
3 maart 2025
Leestijd: 11 Minuten
Auteur:
Esther Reitsema

Als u narcolepsie heeft, kan dit grote impact hebben op uw dagelijks leven. Tijdens dagelijkse activiteiten kunt u immers zomaar in slaap vallen. Ook autorijden kan problemen opleveren. Wanneer maakt u melding bij het CBR? En wanneer moet u een rijbewijskeuring ondergaan? We vertellen u alles wat u moet weten over narcolepsie en autorijden.

Wat is narcolepsie?

Narcolepsie is een slaapstoornis waarbij iemand overdag heel slaperig is en soms zomaar in slaap valt. Dit kan voor veel problemen zorgen in het dagelijks leven.

Narcolepsie komt heel weinig voor. Meestal begint het bij mensen tussen de 15 en 35 jaar, maar het kan ook op een andere leeftijd ontstaan. 

Symptomen

Als u narcolepsie heeft, heeft u last van de volgende klachten:

  • U bent overdag heel slaperig. Het lukt u niet om wakker te blijven.
  • U valt overdag vaak zomaar in slaap. Meestal is dat tijdens een rustige activiteit, zoals wachten, tv kijken of autorijden. Maar het kan ook tijdens een actieve activiteit gebeuren, zoals fietsen. 

Daarnaast zijn de volgende klachten ook mogelijk:

  • Uw spieren worden soms ineens heel slap, vooral als u moet lachen. Dit duurt een paar seconden tot 2 minuten. 
  • U wordt ‘s nachts vaak even wakker.
  • Uw spieren werken even niet als u net wakker bent of net voordat in slaap valt. Hierdoor kunt u even niet bewegen of praten.
  • U droomt eng of heftig als u in slaap valt of wakker wordt. De dromen lijken levensecht.

Oorzaken

De oorzaak van narcolepsie is een tekort van hypocretine. Dit is een stofje in de hersenen dat normaal gesproken zorgt voor een goed slaap-waakritme. Bij mensen die narcolepsie hebben, verdwijnen de cellen die hypocretine moeten produceren. Het is onbekend waarom deze cellen weggaan. 

Gevolgen

Narcolepsie kan grote gevolgen hebben voor uw dagelijks leven. Door de onbedwingbare slaapaanvallen kan het moeilijk zijn om te werken, studeren of autorijden. Daarnaast kan het erg vervelend zijn dat u in sociale situaties zomaar in slaap valt. Dit kan zorgen voor sombere gevoelens.

Mensen met narcolepsie hebben ook een grotere kans op depressies, ongelukken en overgewicht. 

Behandeling

Het is niet mogelijk om narcolepsie te genezen. Maar er zijn wel behandelingen die kunnen leiden tot een aanzienlijk betere kwaliteit van leven. Dit zijn mogelijke behandelingen:

  • Leefstijladviezen: aanpassing van uw leefstijl kan helpen om de symptomen te verminderen. Denk bijvoorbeeld aan het aanhouden van een vast slaapritme en het doen van een aantal bewustje dutjes overdag. 
  • Medicijnen: ook medicijnen kunnen uitkomst bieden. Er worden 2 soorten medicijnen gebruikt bij narcolepsie: geneesmiddelen die de overmatige slaperigheid verbeteren en geneesmiddelen die de spierverslappingsmomenten tegengaan. 
  • Psychologische behandeling: er zijn psychologen die gespecialiseerd zijn in slaapstoornissen. Zij kunnen u helpen om met narcolepsie om te gaan. 

Narcolepsie en autorijden

Met narcolepsie autorijden kan heel gevaarlijk zijn. Ook tijdens autorijden kunt u namelijk slaapaanvallen krijgen. Deze aanvallen zijn vaak onbedwingbaar. Er gelden daarom extra regels voor narcolepsie en autorijden.

Melding maken bij het CBR

Iedereen die rijexamen wil doen, moet een Gezondheidsverklaring invullen. U bent verplicht deze naar waarheid in te vullen. Als u narcolepsie heeft, geeft u aan op de Gezondheidsverklaring dat u last heeft van abnormale slaperigheid overdag. Het CBR gaat dan onderzoeken of u rijgeschikt bent. 

Heeft u al een geldig rijbewijs en twijfelt u of u ondanks de narcolepsie nog wel veilig kunt rijden? Bespreek dit dan met uw arts. Hij of zij kan inschatten of het verstandig is om een Gezondheidsverklaring in te vullen. In het geval van narcolepsie zal een arts meestal adviseren om dit te doen. U vult dan op de Gezondheidsverklaring in dat u last heeft van abnormale slaperigheid overdag. Het CBR gaat dan onderzoeken of u rijgeschikt bent.

Onderzoek

Na het beoordelen van uw Gezondheidsverklaring start het CBR een onderzoek naar uw rijgeschiktheid. Dat onderzoek bestaat uit één of meer van de volgende methoden: 

  • Keuring rijbewijs: een keuringsarts voert een algemeen medisch onderzoek bij u uit en kijkt hierbij naar mogelijke beperkingen voor het autorijden. 
  • Bezoek aan een specialist: een specialist voert een onderzoek bij u uit en kijkt hierbij naar mogelijke beperkingen voor het autorijden. 
  • Rijtest: u gaat een stuk rijden samen met een deskundige van het CBR. De deskundige controleert tijdens de rit of u ondanks uw narcolepsie veilig kunt rijden. 

Uitslag

Na het beoordelen van alle verkregen informatie neemt het CBR een besluit over uw rijgeschiktheid. Als u rijgeschikt wordt verklaard, krijgt u een rijbewijs voor onbepaalde tijd (10 jaar) of een rijbewijs voor bepaalde tijd (5 jaar, 3 jaar of 1 jaar). Een rijbewijs voor onbepaalde tijd is het reguliere rijbewijs. Deze kunt u verlengen zonder dat u een Gezondheidsverklaring moet invullen. Als u een rijbewijs met een beperkte geldigheidsduur krijgt, moet u bij het verlengen van dit rijbewijs wel een Gezondheidsverklaring invullen. Het CBR gaat dan opnieuw onderzoeken of u rijgeschikt bent. 

De regels voor het groot rijbewijs zijn strenger. Als u narcolepsie heeft, kunt u geen groot rijbewijs halen of verlengen. 

Bent u ongeschikt verklaard? Lees wat u kunt doen in ons blog Wat als u niet slaagt voor een rijbewijskeuring? 

phone
Betekent veel slapen overdag dat je narcolepsie hebt?
Veel slapen overdag hoeft niet altijd te betekenen dat u narcolepsie heeft. Overdag slaperig zijn kan ook een andere oorzaak hebben. Narcolepsie wordt gekenmerkt door slaapaanvallen die zomaar kunnen optreden. Daarnaast kunt u last hebben van tijdelijke spierverslapping en een aantal andere klachten. Ga naar de huisarts als u last heeft van één of meer van deze symptomen. 
phone
Is in slaap vallen overdag een symptoom van narcolepsie? 
Ja, overdag zomaar in slaap vallen is een symptoom van narcolepsie. Meestal heeft u hiernaast nog last van andere klachten.
Auteur informatie
Esther Reitsema
Communicatiespecialist
Dit artikel is gepubliceerd op 28 februari 2025 en is het laatst aangepast op 3 maart 2025.